Arles · Mar 8, 04:32 PM by Ad van den Ende
Arles (1888 – 1889)
Landschap met pad en knotwilgen
Deze wilgen herinnerden Vincent aan de Nederlandse knotwilgen die hij vaak had getekend.
Vincent ging vaak de rietpen gebruiken. Hij had een grote behoefte aan variatie in penseeltrant. Dat zien we aan de kronkels en stippels van zijn tekeningen in Arles.
Aan Theo van Gogh. Arles, op of rond 3 april 1888
“Beste Theo,
Ik ben in een werkwoede, omdat de bomen in bloei zijn en ik een boomgaard uit de Province wilde maken van een monsterachtige vrolijkheid.”
(…) ik wil tekeningen maken op de manier van Japanse prenten.”
Boomgaard in de Province
In overeenstemming met Japanse houtsnedes verdeelde Vincent zijn composities in grote vlakken. In tekeningen vulde hij die vlakken op met een bepaald type penseelstreken. Voor lucht koos hij vaak stippen.
Perzik boom in bloei
In aquarellen zien we ook de Japanse atmosfeer, bijvoorbeeld in de heldere kleuren van de brug van Langlois.
De brug van Langlois
Aan Theo van Gogh. Arles, op of rond 16 maart 1888
“Wat het werk betreft, ik heb vandaag een doek van 15 thuisgebracht; het is een Ophaalbrug waarover een rijtuigje rijdt, afstekend tegen een blauwe hemel – de rivier eveneens blauw. Oranje-achtige, met groen bedekte oevers, een groep wasvrouwen met bonte jakjes en mutsen.”
Montmajour; de eerste serie
Montmajour is een indrukwekkende heuvel met de ruïne van een middeleeuwse abdij. Vincent maakte er twee series tekeningen van; de eerste in mei 1888.
De vlakte van La Crau, met daarop de Montmajour
Vincent had bij Shakespeare gelezen dat er in kunst altijd een tegenstelling moet zijn.
Aan Theo van Gogh. Arles, 26 mei 1888.
Vandaag heb ik je nog enkele tekeningen gestuurd. (…) De tegenstelling van de woeste en romantische voorgrond en de vergezichten, breed en rustig, met hun horizontale lijnen, vervagend tot aan de keten van de Alpines, (…) die tegenstelling is heel schilderachtig.”
Gezicht op Arles vanaf Montmajour.
“Ik heb zojuist een tekening gemaakt (…) van een groep dennen op een rots, gezien vanaf een heuvel. Achter die voorgrond een gezicht op weiden, een straat met populieren en, ver weg, de stad. De bomen heel donker tegen de door de zon beschenen weide.”
Olijvenbomen op Montmajour
De eerste Montmajour-serie tekende Vincent met potlood en rietpen. De inkt is helaas gedeeltelijk verbleekt.
Een dorp aan zee
Gezicht op Saintes-Marie-de-la-Mer met de versterkte kerk.
In juni 1888 bracht Vincent een paar dagen door in Saintes-Marie-de-la-Mer, een vissersdorp aan de Middellandse Zee.
Arles 26 mei 1888
“Meer en meer geloof ik dat we Onze-Lieve-Heer niet naar deze wereld moeten beoordelen, want het is een studie van hem die niet erg geslaagd is. (…) deze wereld is is blijkbaar inderhaast afgeraffeld, op een van zijn slechte momenten.”
Drie hutten
In zijn tekeningen van de hutten van de vissers experimenteerde Vincent met een ‘meer spontane, meer overdreven stijl’.
Hutten in Saintes-Marie-de-la-Mer
Het is alsof Vincent hier wil tonen hoe de wereld er ook uit had kunnen zien als Onze-Lieve-Heer niet ‘een van zijn slechte momenten’ zou hebben gehad.”
Zeegezicht
Vincent nam steeds een voorbeeld aan de Japanners.
“De Japanner tekent snel, heel snel, als een bliksemflits (…) Ik ben hier pas enkele maanden, maar zeg eens – zou ik in Parijs in één uur de tekening van de bootjes hebben kunnen maken? Niet eens met het perspectiefraam, en dit is gemaakt zonder te meten, door de pen maar te laten gaan.”
Zeegezicht bij Saintes-Marie-de-la-Mer
Vissersboten op het strand
Terug in Arles maakte Vincent een schilderij van de boten op het strand.
De weg naar Tarascon
Ook hier maakte Vincent lange wandelingen.
De oogst
In juni stond men op het punt de oogst binnen te halen.
“Het is heel anders geworden dan in de lente, maar zeker houd ik niet minder van de natuur die van nu af verschroeid begint te worden.”
Hooiberg bij een boerderij
De motieven ‘oogst’ en ‘zaaier’ gaven voor Vincent het sterkst uitdrukking van het landelijke leven.
Arles, omstreeks 21 juni 1888
“(…) Ik heb een week van druk en moeilijk werk in de korenvelden in de volle zon achter de rug; het resultaat is studies van korenvelden, landschappen en – een studie van een zaaier.”
De oogst
Vincent ondertekende deze tekening en gaf het een naam.
Hij maakte daarna een schilderij van hetzelfde onderwerp.
De oogst
Dit schilderij was het grootste meesterwerk dat Vincent in Arles maakte.
De zaaier
Figuren en koppen
Het weergeven van de menselijke figuur was nog steeds Vincents grote passie.
Een vriend van Vincent, Patience Escalier
Vincent ontmoette een zoeaaf, een soldaat die in Italië tegen Garibaldi had gevochten.
“een jongen met een smal gezicht, een stierenek en de ogen van een tijger” schreef Vincent aan Theo.
De zoeaaf
Zijn portret is een van de meest geslaagde getekende portretten die Vincent ooit heeft gemaakt.
“De kop van de man is met een fijne pen geraffineerd en gedetailleerd weergegeven, en contrasteert op een aantrekkelijke manier met de in rietpen snel getekende rest van de voorstelling.” (Van Heugten)
Een vergelijkbare procedure paste Vincent toe bij twee andere portretten:
dat van zijn vriend, de postbode Joseph Roulin,
en dat van een meisje uit Arles. Haar gaf hij de Japanse naam La Mousmé.
Montmajour – de tweede serie (Eerste helft van juli 1888)
Deze tekeningen vormen een hoogtepunt in Vincents getekende oeuvre.
In de eerste serie experimenteerde Vincent al met een lossere en krachtige manier van tekenen.
Ruïne van de abdij van Montmajour
(Arles, 5 juli 1888)
“Gisteren was ik bij zonsondergang op een rotsachtige heide waar heel kleine kromme eiken groeien; op de achtergrond een ruïne op de heuvel en in de laagte korenvelden. Het kon niet romantischer, à la Monticelli, de zon wierp felgele stralen op de struiken en het terrein, echt een regen van goud. En alle lijnen waren mooi, het geheel ademde charme en adel.”
De rots van Montmajour met pijnbomen, eerste helff juli 1888
Deze tekening vormt een hoogtepunt in het tekenwerk van Vincent.
Ook in deze tekening houdt Vincent zich aan wat Shakespeare had gezegd: dat elk kunstwerk een tegenstelling moest bevatten. De fors getekende rotsblokken op de voorgrond steken scherp af tegen de heel licht getekende achtergrond.
Hij werkte hier vooral met rietpen en penseel. In deze tekening bereikte Vincent heel dicht het karakter van een Japanse pen-en-penseeltekening.
La Crau gezien vanaf Montmajour
La Crau deed Vincent denken aan de landschappen van Jacob Ruysdael.
Vincent toont in deze tekeningen een geweldige variatie in pennenstreken. Deze worden naar de horizon kleiner en fijner. Zo bereikt hij een zeer grote diepte in zijn tekeningen.
Landschap bij Montmajour met een trein
(Aan Bernard, 15 juli 1888)
“Ik heb grote pentekeningen gemaakt; Twee: een onmetelijk vlak land in vogelvlucht vanaf een heuvel gezien – wijngaarden, gemaaide korenvelden. Dat alles tot in het oneindige vermenigvuldigd, zich uitstrekkend als de oppervlakte van een zee tot aan de horizon die begrensd wordt door de bergjes van La Crau. Het lijkt niet Japans en het is (toch) het meest Japanse ding dat ik ooit gemaakt heb; een microscopisch figuurtje van een ploeger, een treintje dat door de korenvelden rijdt; dat is al het leven dat erin is.”
Het Gele Huis en omgeving
Vincent wilde niet de schilderachtige plekjes in Arles tekenen, maar de bedrijvigheid laten zien.
De oever van de Rhône
Café-terras op de Place du Forum
Deze tekening geeft een realistisch beeld.
Café-terras bij avond
Dit schilderij geeft een wat gezelliger beeld van het terras.
Vincent associeerde parken met dichters als Petrarca, Dante en Boccacio.
Parkgezicht
In mei 1888 verhuisde Vincent naar een huis op het plein Lamartine. In dit huis hoopte Vincent een ‘Studio van het Zuiden’ te realiseren, waar schilders samen konden werken en wonen. Hij liet dit huis geel schilderen,
Het gele Huis
Na een heftige ruzie met de schilder Gauguin werd Vincent eind december 1888 in het ziekenhuis opgenomen.
Vanuit zijn raam in het ziekenhuis maakte Vincent deze tekening.
Op dit artikel kan niet gereageerd worden.