Memling en Van der Weyden · Mar 25, 06:22 PM by Ad van den Ende
Hans Memling (1440 – 1494)
Hans Memling was een va n de belangrijkste Vlaamse primitieven. Hij heeft verschillende belangrijke vernieuwingen doorgevoerd.
Hij heeft waarschijnlijk enige tijd als gezel in het atelier van Rogier van der Weyden in Brussel gewerkt. Aan Hans Memling zijn in totaal 93 werken toegeschreven. De omvang van zijn oeuvre en de herhaling van composities en figuren in meerdere werken doen vermoeden dat hij aan het hoofd stond van een groot atelier met veel assistenten, waar een sterke arbeidsverdeling was doorgevoerd.
Memling was de lievelingsschilder van de Brugse bourgeoisie. Zijn stijl is heel herkenbaar. Geïdealiseerde slanke mensen verblijven in een paradijselijke omgeving. De compositie is evenwichtig, de uitwerking vlekkeloos, de sfeer wat sentimenteel. Memling maakte een synthese van de vernieuwingen van zijn voorgangers Jan van Eyck en Rogier van der Weyden.
Door zijn realistische en tegelijk idealiserende stijl was Memling heel geliefd als portretschilder. Aan Memling worden eenendertig portretten toegeschreven.
De opdrachtgever bepaalde wat er werd afgebeeld, en in grote lijnen ook hoe het werd afgebeeld. Opdrachtgevers kwamen met de schilder niet alleen een prijs overeen, zij kozen ook het formaat, de pose en het type achtergrond. Zijn klanten hadden de keus uit neutrale achtergronden, interieurs, interieurs met doorkijk op een landschap of een openluchtlandschap als achtergrond.
In Italië hielden schilders in die tijd nog vast aan het profiel-portret, terwijl in de Bourgondische Nederlanden al vanaf 1430 gekozen werd voor het levendiger driekwartportret.
Toen de Engelsman Sir John Donne Brugge bezocht zag hij daar het werk van Hans Memling. Hij raakte er zo van onder de indruk dat hij een triptiek bij hem bestelde. Op het hoofdpaneel zien we hem links geknield in aanbidding voor Maria en het kind. Rechts knielen zijn vrouw en een dochter. Hun houding is heel nederig, maar hun kleding straalt rijkdom uit. Op de zijpanelen zijn de naamheiligen van Sir John afgebeeld: links (met lam) Sint Jan de Doper, rechts Sint Jan de Evangelist.
Op het middenpaneel reikt het kindje naar de vrucht die een engel hem voorhoudt. De heilige Catharina en Barbara presenteren Sir John en zijn vrouw aan Maria en het kindje. Catharina staat links. Zij werd gewoonlijk geschilderd met een rad, omdat zij op een rad zou zij gemarteld. Op de achtergrond staat een rad; dat herinnert daaraan.
Het landschap is heel mooi en realistisch geschilderd. Toch verstoort dit realisme de serene atmosfeer niet.
Deze triptiek is geschilderd door Hans Memling in opdracht van het Oude St. Jans ziekenhuis in Brugge.
Het bevat bijna identieke scènes als de Donnetriptiek. Links zien we de onthoofding van Johannes de Doper. Geheel rechts schrijft de Evangelist Johannes het boek van de Openbaring.
Het schilderij verbeeldt de dag des oordeels, zoals die wordt beschreven in het bijbelboek ‘Openbaring’ van Johannes. Memling liet zich voor de compositie inspireren door een schilderij van zijn leermeester Rogier van der Weyden. Christus is afgebeeld op het middenstuk, zittend op een regenboog, omringd door zijn discipelen, Maria en Johannes de Doper.
De aartsengel Michaël weegt aan de voeten van Christus de zielen. Op het linkerpaneel worden de uitverkorenen de hemel ingeleid door Petrus en engelen, op het rechterpaneel worden de verdoemden naar de hel gestuurd.
“Het Moreeltriptiek is een drieluik van Hans Memling, dat hij in 1484 in opdracht van Willem Moreel schilderde, een belangrijke politicus uit Brugge. Het vormt een bewijs van de uitzonderlijke portretkunst van de schilder. Bovendien is het werk het oudste portret van een volledig gezin in de Nederlanden. (…)
Op het middenpaneel zijn drie heiligen afgebeeld, Christoffel in het midden, Maurus met bisschpsstaf en open boek links en rechts Egidius, te herkennen aan de hinde en de pijl in zijn arm. Verschillende elementen uit de legende van Christoffel komen naar voren, het Christuskind op zijn schouder, de kluizenaar die hen bijlicht en de staf waaraan een groene tak ontspringt.
Op de zijpanelen zijn de schenkers en hun kinderen en beschermheiligen geschilderd. Links is Willem Moreel te zien met Willem van Maleval, onder meer te herkennen aan het habijt dat hij over zijn harnas draagt. Rechts zijn vrouw Barbara van Vlaenderbergh alias van Hertsvelde en de heilige Barbara met haar attribuut de toren. Ook de heiligen op het middenpaneel zijn direct met de namen van het echtpaar verbonden. Maurus en Moreel hebben dezelfde etymologie en Egidius’ hert is een duidelijk verwijzing naar de achternaam van zijn vrouw.
Dat Christoffel in de late middeleeuwen werd aangeroepen om een plotselinge dood te vermijden, kan een verklaring zijn voor de keuze voor deze heilige op het drieluik.” (Wikipedia)
Zij heeft Jezus gezalfd, vandaar het flesje.
Rogier van der Weyden (Doornik, 1399/1400 — Brussel, 1464)
Rogier is rond 1399 in Doornik geboren. Omstreeks 1427 ging hij in de leer bij Robert Campin, de toonaangevende schilder van Doornik. In 1432 liet Rogier zich als meester in het schildersgilde van Doornik inschrijven. Enige jaren later verhuisde Rogier naar Brussel. In 1436 werd hij daar als stadsschilder ingeschreven.
Rogier wordt gerekend tot de school der Vlaamse Primitieven. Naast Jan van Eyck wordt Van der Weyden als de belangrijkste Vlaamse schilder van de 15e eeuw beschouwd. In zijn eigen tijd was hij in heel Europa bekend, en hij kan wellicht als de invloedrijkste schilder van zijn eeuw worden beschouwd. Hij versmolt de stijl van zijn tijdgenoot Jan van Eyck en van zijn leermeester Robert Campin en voegde er het element ‘emotie’ aan toe.
Dit is misschien wel het mooiste werk van Rogier van der Weyden.. Het is ook het eerste werk dat met enige zekerheid aan hem kan worden toegeschreven.
Centraal staat het levenloze, lijkwitte lichaam van Jezus.
De schedel op de voorgrond bevestigt dat het tafereel zich afspeelt op de heuvel Golgotha: de Hoofdschedelplaats.
Door de omkadering heeft Rogier een bijzonder intieme sfeer geschapen. Voorzichtig laten Nicodemus en Jozef van Arimathea het lichaam van Jezus neer. Maria valt flauw aan de voeten van Johannes, die haar ondersteunt. De diagonale lijn die het lichaam van Maria beschrijft vormt een afspiegeling van het levenloze lichaam van Jezus. Van der Weyden slaagt er in de scène een buitengewone emotionele lading te verlenen.
De stijl van Rogier was zeer geschikt voor aristocratische portretten. Het portret van deze in zichzelf gekeerde vrouw illustreert de verfijning die zijn geportretteerden karakteriseren. Op basis van het kostuum mogen we aannemen dat het een laat werk van Rogier is geweest. De gevoelige uitstraling er van past bij een groot meester op het hoogtepunt van zijn kunnen.
Linkerluik van het Altaarstuk der zeven sacramenten
Op dit linkerluik zien we de volgende sacramenten: Doop, het Vormsel en de Biecht.
Filips de Goede was hertog van Bourgondië en Vlaanderen. Brussel was een van zijn belangrijkste verblijfplaatsen. Hier draagt hij de onderscheidingstekens van de Orde van het Gulden Vlies.
Dit is een kopie van een werk dat verloren is gegaan.
Dit is het enige portret waarop een vrouw een lichte glimlach toont. Wijst dit er op dat dit Rogiers vrouw was?
Op dit artikel kan niet gereageerd worden.