Experimenten van Segers (1620 – 1630) · Mar 9, 10:47 AM by Ad van den Ende
Ook in de Gouden Eeuw nam de menselijke figuur in de beeldende kunst een belangrijke plaats in. Men tekende vaak studies van de menselijke figuur, dikwijls naar model. Deze studies werden gemaakt om te oefenen of om een bepaalde compositie voor te bereiden.
Abraham Bloemaert
Studie
De historieschilder Abraham Bloemaert bereidde zijn composities heel zorgvuldig voor. Hier zien we een figuurstudie met een trompetter en vele handen. Deze studies waren een voorbereiding voor een schilderij over de Griekse held Theagenes, die een erepalm ontvangt uit de handen van zijn toekomstige geliefde. Hij tekende deze studie met rood krijt. Dat was een gewild materiaal om mensen te tekenen. Daarna bracht hij met witte dekverf ‘hoogsels’ aan.
Studies in olieverf
In Italië en Vlaanderen was het een veel voorkomende praktijk om studie op papier in olieverf te schilderen. In de Noordelijke Nederlanden was dit niet gebruikelijk. Een uitzondering vormde een jongere broer van Frans Hals, Dirck Hals.
Hierboven zien we een van de schilderijen van Dirck Hals. een feestvierend gezelschap op een buitenplaats aan de Vecht.
GENRE
Genrevoorstellingen gaan over het dagelijks leven. In de 15e eeuw werden ze al gemaakt, maar in de 17e eeuw waren ze nog veel meer geliefd. Soms zijn ze spottend bedoeld, een andere keer moraliserend.
Adriaen van Ostade maakte in zijn jonge jaren tekeningen die de eenvoudige mensen bespotten. Dat zien we in
Een man maakt een grappig dansje met een lelijke oude vrouw. Anderen kijken lachend toe. Een vioolspeler zorgt voor de muziek. De figuren worden uitgewerkt, de omgeving wordt globaal aangegeven. Door wassingen met bruine inkt zien we een spannend contrast tussen licht en donker. De lichtbron bevindt zich achter het dansende paar. Dit paar valt dus meteen op. Voor deze belichting was Rembrandt het voorbeeld.
SCHILDERACHTGE ETS
Toen hij wat ouder werd, werd Adriaen van Ostade milder. In onderstaande ets zien we een arme familie.
Het is er een rommeltje. Het bed is niet opgemaakt, er ligt ee pan op de grond, het gordijntje aan de schouw hangt scheef. ‘Toch is het er geen losgeslagen bende. De kinderen krijgen hun eten aan tafel, liefdevol voert de moeder haar jongste kind uit de pappot en de vader vader kwijt zich van zijn huishoudelijke taak door een stuk brood of kaas af te snijden.’ (Epco Runia) Blijkbaar heeft Van Ostade sympathie met dit gezin.
Deze ets is niet spottend en ook niet moraliserend.
Ook Rembrandt tekende graag gebeurtenissen van alledag, zonder verdere bijbedoelingen. Dat zien we in De Koekenbakster.
Rembrandt
Koekenbakster 1633 – 1637
Een jongen tast diep in zijn zak om er wat geld uit te halen. De oude vrouw kijkt wantrouwend naar hem omhoog.
Met slechts enkele lijnen weet Rembrandt dit tafereeltje treffend weer te geven.
Experimenten van Segers 1620 – 1630
Hercules Pietersz. Segers (Haarlem, 1589 of 1590 – Den Haag, ca. 1637-1638) was schilder, maar vooral een briljant graficus. Segers wordt als dé vernieuwer van de grafiek gezien. Segers bracht kleurige, fantasierijke prenten op de markt, waarvan sommige bijna Chinees aandoen. Sinds de 19de eeuw was er veel belangstelling voor zijn werk.
‘Behalve dat de stijl van zijn landschappen afwijkt van de traditionele Hollandse manier, is vooral de techniek van zijn ets- en prentkunst hoogst eigenaardig en heeft hij een nieuw procedé ontwikkeld. Men noemt hem als de eerste, die de kleurendruk heeft toegepast of uitgevonden. Hij placht zijn platen sterk te etsen, beschilderde ze dan met olieverf en drukte ze vervolgens af op wit of gegrond papier of op linnen. Elke afdruk werd extra bewerkt, vandaar dat twee afdrukken van eenzelfde plaat er geheel anders uitzien.’ (Wikipedia)
We zien een wat mysterieus landschap: een brede vallei, met midden op de voorgrond een houten huis, dat de hoogte, vanwaar we dit landschap zien, duidelijk maakt. Segers drukte dit af op dik papier, en gebruikte bj het afdrukken ook een linnen stof; dit geeft de ets de indruk van een schilderij.
Hij drukte de plaat af in blauwe verf. De lucht penseelde hij met roze en blauwe dekverf. Elke afruk knipte hij anders af, zodat we steeds een andere compositie zien. Dit maakt elke afdruk uniek.
Op een ets zien we donkere lijnen tegen een heldere achtergrond. Bij Segers zien we het andersom: heldere lijnen tegen een donkere achtergrond. Hij maakte eerst de donkere achtergrond, en gaf toen de schuimkoppen in de zee met gele lijnen weer. Met moeite zien we een schip tegen de storm in naderen.
We zien twee heel verschillende bomen: rechts een gezonde boom, goed in blad. Links een afgeknotte boom met sprietige takken. Hij is wat donkerder weergegeven, en lijkt daardoor dichterbij. De bomen staan opzij; de voet ervan is niet weergegeven. Ze steken donker af tegen de atmosferisch verlichte lucht. Een dergelijke sfeerimpressie komen we verder in de 17e eeuw niet tegen.
We zien een heel informeel stilleven: drie dikke boeken, een ervan dient als bladlegger in een ander boek; het is alsof daarin zojuist nog is gelezen. ‘De boeken zijn op een schetsmatige manier weergegeven. De krasserige lijnen geven een mooie indruk van het dikke papier en de onregelmatige randen van de bladzijden van de boeken.’ (Epco Runia) De prent is in groen op katoen afgedrukt. Met behulp van een penseel en grijze en zwarte waterverf is de omgeving donker gemaakt. Daardoor steken de boeken mooi af.
Op dit artikel kan niet gereageerd worden.
Rembrandt 1606 - 1669 Het uiterlijk van de dingen 1600 – 1650