Sneeuw · 5304 dagen geleden by Ad van den Ende
[4.4.1] ἐπεὶ δὲ διέβησαν,
Toen ze waren overgestoken,
συνταξάμενοι
en na zich in slagorde te hebben opgesteld
ἀμφὶ μέσον ἡμέρας
rond het midden van de dag,
ἐπορεύθησαν διὰ τῆς Ἀρμενίας
trokken ze op door Armenië,
πεδίον ἅπαν
over geheel vlak gebied
καὶ λείους γηλόφους
en over kale heuvels,
οὐ μεῖον ἢ πέντε παρασάγγας·
niet minder dan vijf parasangen;
οὐ γὰρ ἦσαν ἐγγὺς τοῦ ποταμοῦ κῶμαι
want niet waren er bij de rivier dorpen
διὰ τοὺς πολέμους τοὺς πρὸς τοὺς Καρδούχους.
vanwege de oorlogen tegen de Kardoechen.
[4.4.2] εἰς δὲ ἣν ἀφίκοντο κώμην
In het dorp waar ze aankwamen,
μεγάλη τε ἦν καὶ βασίλειον εἶχε τῷ σατράπῃ
dat was groot en het had een paleis voor de satraap,
καὶ ἐπὶ ταῖς πλείσταις οἰκίαις τύρσεις ἐπῆσαν·
en bij de meeste huizen waren torens;
ἐπιτήδεια δ᾽ ἦν δαψιλῆ.
en levensmiddelen waren er overvloedig.
[4.4.3] ἐντεῦθεν δ᾽ ἐπορεύθησαν σταθμοὺς δύο
Vandaar trokken ze twee dagmarsen verder,
παρασάγγας δέκα
over een afstand van tien parasangen,
μέχρι ὑπερῆλθον τὰς πηγὰς
tot ze voorbij de bronnen waren gekomen
τοῦ Τίγρητος ποταμοῦ.
van de rivier de Tigris.
ἐντεῦθεν δ᾽ ἐπορεύθησαν σταθμοὺς τρεῖς
Vandaar trokken ze drie dagmarsen verder,
παρασάγγας πεντεκαίδεκα
over een afstand van vijftien parasangen,
ἐπὶ τὸν Τηλεβόαν ποταμόν.
naar de Teleboas rivier.
οὗτος δ᾽ ἦν καλὸς μέν, μέγας δ᾽ οὔ·
Die was wel mooi, maar niet groot.
κῶμαι δὲ πολλαὶ περὶ τὸν ποταμὸν ἦσαν.
Veel dorpen waren er bij de rivier.
[4.4.4] ὁ δὲ τόπος οὗτος Ἀρμενία ἐκαλεῖτο ἡ πρὸς ἑσπέραν.
Deze streek wordt West-Armenië genoemd.
ὕπαρχος δ᾽ ἦν αὐτῆς Τιρίβαζος,
Gouverneur daarvan was Tiribazos,
ὁ καὶ βασιλεῖ φίλος γενόμενος,
die ook met de koning bevriend was geworden,
καὶ ὁπότε παρείη,
en wanneer die aanwezig was
οὐδεὶς ἄλλος βασιλέα ἐπὶ τὸν ἵππον ἀνέβαλλεν.
tilde niemand anders de koning op het paard.
[4.4.5] οὗτος προσήλασεν ἱππέας ἔχων,
Deze kwam aanrijden met ruiters,
καὶ προπέμψας ἑρμηνέα εἶπεν
en, na een tolk vooruit gezonden te hebbe, zei hij
ὅτι βούλοιτο διαλεχθῆναι τοῖς ἄρχουσι.
dat hij wilde overleggen met de aanvoerders.
τοῖς δὲ στρατηγοῖς ἔδοξεν ἀκοῦσαι·
De aanvoerders scheen het goed toe hem aan te horen.
καὶ προσελθόντες εἰς ἐπήκοον
En na genaderd te zijn tot op gehoorsafstand
ἠρώτων τί θέλει.
vroegen ze wat hij wilde.
[4.4.6] ὁ δὲ εἶπεν ὅτι σπείσασθαι βούλοιτο
Hij zei dat hij een verdrag wilde sluiten
ἐφ᾽ ᾧ μήτε
met de voorwaarde dat hij niet
αὐτὸς τοὺς Ἕλληνας ἀδικεῖν
zelf de Grieken onrecht zou aandoen,
μήτε ἐκείνους καίειν τὰς οἰκίας
en dat niet zij de huizen in brand zouden steken,
λαμβάνειν τε τἀπιτήδεια
en zouden nemen de levensmiddelen
ὅσων δέοιντο.
voor zover ze die nodig hadden.
ἔδοξε ταῦτα τοῖς στρατηγοῖς
Dat leek de generaals goed toe
καὶ ἐσπείσαντο ἐπὶ τούτοις.
en ze sloten een verdrag op die voorwaarden.
[4.4.7] ἐντεῦθεν δ᾽ ἐπορεύθησαν σταθμοὺς τρεῖς
Vandaar trokken zij verder, drie dagmarsen
διὰ πεδίου παρασάγγας πεντεκαίδεκα·
door een vlakte, over een afstand van vijftien parasangen.
καὶ Τιρίβαζος παρηκολούθει
En Tiribazos volgde hen
ἔχων τὴν ἑαυτοῦ δύναμιν
met zijn eigen legermacht,
ἀπέχων ὡς δέκα σταδίους·
een afstand houdend van tien stadiën;
καὶ ἀφίκοντο εἰς βασίλεια
en ze kwamen aan bij een paleis,
καὶ κώμας πέριξ πολλὰς
en dorpen er omheen, vele,
πολλῶν τῶν ἐπιτηδείων μεστάς.
vol met veel levensmiddelen.
[4.4.8] στρατοπεδευομένων δ᾽ αὐτῶν
Terwijl ze kamperen
γίγνεται τῆς νυκτὸς χιὼν πολλή·
valt er die nacht veel sneeuw.
καὶ ἕωθεν ἔδοξε
En vroeg in de ochtend besloot men
διασκηνῆσαι τὰς τάξεις
in te kwartieren de afdelingen
καὶ τοὺς στρατηγοὺς κατὰ τὰς κώμας·
en de generaals verspreid over de dorpen;
οὐ γὰρ ἑώρων πολέμιον οὐδένα
Want niet zagen ze een enkele vijand,
καὶ ἀσφαλὲς ἐδόκει εἶναι
en het leek hun veilig te zijn
διὰ τὸ πλῆθος τῆς χιόνος.
door de grote hoeveelheid sneeuw.
[4.4.9] ἐνταῦθα εἶχον
Daar hadden ze
ὅσα ἐστὶν ἀγαθά,
alles wat goed is:
ἱερεῖα, σῖτον, οἴνους παλαιοὺς εὐώδεις,
slachtvee, graan, oude, geurige wijnen,
ἀσταφίδας, ὄσπρια παντοδαπά.
rozijnen, allerlei peulvruchten.
τῶν δὲ ἀποσκεδαννυμένων τινὲς
Sommigen van degenen die zich hadden verwijderd
ἀπὸ τοῦ στρατοπέδου
van het legerkamp
ἔλεγον ὅτι κατίδοιεν νύκτωρ
zeiden dat ze hadden gezien, die nacht,
πολλὰ πυρὰ φαίνοντα.
veel goed zichtbare vuren.
[4.4.10] ἐδόκει δὴ τοῖς στρατηγοῖς
Het leek toen de generaals
οὐκ ἀσφαλὲς εἶναι διασκηνοῦν,
niet veilig te zijn verspreid te kamperen,
ἀλλὰ
maar (het leek hun goed toe)
συναγαγεῖν τὸ στράτευμα πάλιν.
het leger weer bij elkaar te brengen.
ἐντεῦθεν συνῆλθον·
Daarna kwamen ze bij elkaar;
καὶ γὰρ ἐδόκει
want het leek hun ook toe
διαιθριάζειν.
dat het weer opklaarde.
[4.4.11] νυκτερευόντων δ᾽ αὐτῶν ἐνταῦθα
Terwijl ze overnachten daar
ἐπιπίπτει χιὼν ἄπλετος,
valt op hen oneindig veel sneeuw,
ὥστε ἀπέκρυψε καὶ τὰ ὅπλα
zodat hij verborg zowel de wapens
καὶ τοὺς ἀνθρώπους κατακειμένους·
als de mannen die (op de grond) lagen;
καὶ τὰ ὑποζύγια συνεπόδισεν ἡ χιών·
en de sneeuw zette ook de lastdieren vast;
καὶ πολὺς ὄκνος ἦν ἀνίστασθαι·
en er was grote aarzeling om op te staan;
κατακειμένων γὰρ ἀλεεινὸν ἦν ἡ χιὼν
want voor de liggenden was de sneeuw verwarmend,
ἐπιπεπτωκυῖα
wanneer hij op hen was gevallen
ὅτῳ μὴ παραῤῥυείη.
en niet van hen was afgegleden.
[4.4.12] ἐπεὶ δὲ Ξενοφῶν ἐτόλμησε
Maar toen Xenophon de moed had,
γυμνὸς ἀναστὰς
zonder opperkleed opgestaan,
σχίζειν ξύλα,
hout te kloven,
τάχ᾽ ἀναστάς τις καὶ ἄλλος
stond weldra deze en gene op,
ἐκείνου ἀφελόμενος ἔσχιζεν.
en, het van hem overnemend, kloofde (hout).
ἐκ δὲ τούτου καὶ ἄλλοι ἀναστάντες
Daarna stonden ook anderen op,
πῦρ ἔκαιον καὶ ἐχρίοντο·
staken een vuur aan en zalfden zich.
[4.4.13] πολὺ γὰρ ἐνταῦθα ηὑρίσκετο χρῖμα,
Want er werd daar veel zalf gevonden,
ᾧ ἐχρῶντο ἀντ᾽ ἐλαίου,
waarvan ze gebruik maakten in plaats van olijfolie,
σύειον καὶ σησάμινον
(vervaardigd van) zwijnevet en sesam,
καὶ ἀμυγδάλινον ἐκ τῶν πικρῶν καὶ τερμίνθινον.
en bittere amandelen en terpentijn.
ἐκ δὲ τῶν αὐτῶν τούτων
(Bereid) uit dezelfde stoffen
καὶ μύρον ηὑρίσκετο.
werd ook welriekende olie gevonden.
[4.4.14] μετὰ ταῦτα ἐδόκει
Daarna besloot men
πάλιν διασκηνητέον εἶναι
dat men weer ingekwartierd moest worden
κατα τὰς κώμας εἰς στέγας.
in de dorpen in huizen.
ἔνθα δὴ οἱ στρατιῶται σὺν πολλῇ κραυγῇ
Toen gingen de soldaten met veel geschreeuw
καὶ ἡδονῇ ᾖσαν ἐπὶ τὰς στέγας καὶ τὰ ἐπιτήδεια·
en blijdschap naar de huizen en levensmiddelen;
ὅσοι δὲ
maar aldegenen die,
ὅτε τὸ πρότερον ἀπῇσαν
toen ze de vorige dag weggingen,
τὰς οἰκίας ἐνέπρησαν ὑπὸ ἀτασθαλίας,
de huizen in brand staken uit balorigheid,
δίκην ἐδίδοσαν κακῶς σκηνοῦντες.
werden gestraft door slecht te slapen.
[4.4.15] ἐντεῦθεν ἔπεμψαν νυκτὸς
Vandaar stuurden ze ´s nachts
Δημοκράτην Τημνίτην ἄνδρας δόντες
Demokrates uit Tamnos, hem mannen gegeven hebbend,
ἐπὶ τὰ ὄρη ἔνθα ἔφασαν οἱ ἀποσκεδαννύμενοι
naar de bergen waar de mannen, die zich verwijderden, zeiden
καθορᾶν τὰ πυρά·
de vuren te zien.
οὗτος γὰρ ἐδόκει καὶ πρότερον
Want hij bleek ook vroeger al
πολλὰ ἤδη ἀληθεῦσαι τοιαῦτα,
in veel dergelijke dingen naar waarheid te berichten,
τὰ ὄντα τε ὡς ὄντα
de dingen die zijn zoals ze zijn,
καὶ τὰ μὴ ὄντα ὡς οὐκ ὄντα.
en die niet zijn zoals ze niet zijn.
[4.4.16] πορευθεὶς δὲ
Na (er heen) te zijn gegaan
τὰ μὲν πυρὰ οὐκ ἔφη ἰδεῖν,
zei hij de vuren niet te zien,
ἄνδρα δὲ συλλαβὼν
maar na een man gevangen te hebben genomen
ἧκεν ἄγων
kwam hij, (de man) meenemend,
ἔχοντα τόξον Περσικὸν
die een Perzische boog had
καὶ φαρέτραν καὶ σάγαριν
en een pijlkoker en een strijdbijl,
οἵανπερ καὶ αἱ Ἀμαζόνες ἔχουσιν.
precies zoals ook de Amazonen hebben.
[4.4.17] ἐρωτώμενος δὲ ποδαπὸς εἴη
Ondervraagd vanwaar hij was
Πέρσης μὲν ἔφη εἶναι,
zei hij een Pers te zijn,
πορεύεσθαι δ᾽ ἀπὸ τοῦ Τιριβάζου στρατοπέδου,
en op weg was vanuit het kamp van Tiribazos
ὅπως ἐπιτήδεια λάβοι.
om levensmiddelen te halen.
οἱ δὲ ἠρώτων αὐτὸν τὸ στράτευμα
Zij ondervroegen hem over het leger,
ὁπόσον τε εἴη καὶ ἐπὶ τίνι συνειλεγμένον.
hoe groot het was en waarom bijeengebracht.
[4.4.18] ὁ δὲ εἶπεν ὅτι Τιρίβαζος εἴη
Hij zei dat het Tiribazos was,
ἔχων τήν τε ἑαυτοῦ δύναμιν
met zijn eigen legermacht
καὶ μισθοφόρους Χάλυβας καὶ Ταόχους·
en als huurlingen Chalybiërs en Taochoi;
παρεσκευάσθαι δὲ αὐτὸν ἔφη
en dat hij zich gereedmaakte, zei hij (de gevangene)
ὡς ἐπὶ τῇ ὑπερβολῇ τοῦ ὄρους
om bij het overtrekken van het gebergte
ἐν τοῖς στενοῖς ᾗπερ μοναχῇ εἴη πορεία,
in de engte, waarlangs alleen een doortocht was,
ἐνταῦθα ἐπιθησόμενον τοῖς Ἕλλησιν.
om dáár een aanval te doen op de Grieken.
[4.4.19] ἀκούσασι τοῖς στρατηγοῖς ταῦτα
Voor de generaals, die dat hoorden,
ἔδοξε τὸ στράτευμα συναγαγεῖν·
leek het ‘t beste het leger te verzamelen;
καὶ εὐθὺς φύλακας καταλιπόντες
en na terstond wachters achtergelaten te hebben
καὶ στρατηγὸν ἐπὶ τοῖς μένουσι
en als generaal voor de achterblijvers
Σοφαίνετον Στυμφάλιον
Sofainetos uit Stymfalos,
ἐπορεύοντο ἔχοντες ἡγεμόνα
gingen ze op weg, met als gids
τὸν ἁλόντα ἄνθρωπον.
de gevangen genomen man.
[4.4.20] ἐπειδὴ δὲ ὑπερέβαλλον τὰ ὄρη,
Toen ze de bergen overtrokken
οἱ πελτασταὶ προϊόντες
wachtten de lichtgewapenden, die voorop gingen,
καὶ κατιδόντες τὸ στρατόπεδον
en zicht hadden gekregen op het legerkamp
οὐκ ἔμειναν τοὺς ὁπλίτας,
niet op de zwaargewapenden,
ἀλλ᾽ ἀνακραγόντες
maar luid schreeuwend
ἔθεον ἐπὶ τὸ στρατόπεδον.
renden ze op het legerkamp af.
[4.4.21] οἱ δὲ βάρβαροι ἀκούσαντες τὸν θόρυβον
Toen de barbaren het geschreeuw hoorden
οὐχ ὑπέμειναν, ἀλλ᾽ ἔφευγον·
wachtten ze niet af, maar vluchtten ze.
ὅμως δὲ καὶ ἀπέθανόν τινες τῶν βαρβάρων
Toch sneuvelden ook enkelen van de barbaren,
καὶ ἵπποι ἥλωσαν εἰς εἴκοσι
en er werden paarden buit gemaakt, ongeveer twintig,
καὶ ἡ σκηνὴ ἡ Τιριβάζου ἑάλω
en de tent van Tiribazos werd buitgemaakt,
καὶ ἐν αὐτῇ κλῖναι ἀργυρόποδες
en daarin aanligbedden met zilveren poten
καὶ ἐκπώματα καὶ οἱ ἀρτοκόποι
en bekers en (mannen) die broodbakkers
καὶ οἱ οἰνοχόοι φάσκοντες εἶναι.
en die wijnschenkers zeiden te zijn.
[4.4.22] ἐπειδὴ δὲ ἐπύθοντο ταῦτα
toen ze dat vernamen,
οἱ τῶν ὁπλιτῶν στρατηγοί,
de generaals van de zwaargewapenden,
ἐδόκει αὐτοῖς ἀπιέναι
leek het hun het beste toe weg te gaan,
τὴν ταχίστην ἐπὶ τὸ στρατόπεδον,
zo snel mogelijk, naar het legerkamp,
μή τις ἐπίθεσις γένοιτο
opdat er geen aanval gedaan zou worden
τοῖς καταλελειμμένοις.
op degenen die achtergebleven waren,
καὶ εὐθὺς ἀνακαλεσάμενοι
en na (de soldaten) terstond opgeroepen te hebben
τῇ σάλπιγγι ἀπῇσαν,
met de trompet gingen ze weg,
καὶ ἀφίκοντο αὐθημερὸν ἐπὶ τὸ στρατόπεδον.
en ze arriveerden nog dezelfde dag bij het kamp.
