De introductie van het landschap · 4144 dagen geleden by Ad van den Ende
De eerste schilder in de Nederlanden die zich toelegde op uitbeelding van het landschap was waarschijnlijk Gerard David uit Oudewater bij Gouda (ca 1460 – 1523). Op twee zijluiken van het drieluik met de geboorte van Christus schilderde hij een bosgezicht.
Bosgezicht 1505 – 1515, linkerluik van een drieluik.
Bosgezicht Buitenzijde van de rechtervleugel.
Tussen juli 1520 en juni 1521 reisde Albrecht Dürer door de Nederlanden. Daar bezocht hij schilders die hij de moeite waard vond. Een van hen was Joachim Patinir in Antwerpen. Als huwelijksgeschenk gaf hij hem een schetsblad met vier voorstudies van Christoffel. Waarschijnlijk gebruikte Patinir deze bij zijn schilderijen van Christoffel.
Christoffel die het Christuskind draagt
“Het kleine maar kwalitatief uitzonderlijke œuvre van Patinir vormt het begin van een lange traditie op het gebied van de Nederlandse landschapschilderkunst. Het afgebeelde landschap kreeg in het werk van Patinir door het uitgewerkte detail en het vogelperspectief het karakter van een wereldlandschap.” (Jan Piet Filedt Kok)
Patinir schilderde bij voorkeur heiligen en Bijbelse figuren als hij daarbij ook een landschap kon weergeven, zoals in
Rust op de vlucht naar Egypte .
Soms had het landschap wel erg de overhand, zoals in Landschap met de vlucht naar Egypte .
Een enkele keer schilderde hij een landschap op zich, zoals in Landschap .
De schilderijen van Patinir waren voor slechts een klein publiek toegankelijk. Tussen 1520 en 1540 werden in Antwerpen houtsneden uitgegeven van landschappen met Bijbelse voorstellingen. Deze bereikten waarschijnlijk een groter publiek.
Een van de tekenaars van deze houtsneden was Jan Swart van Groningen. Van hem zijn:
Christus preekt vanaf het schip
Zo werd de landschaptraditie, die in Antwerpen met Patinir begon, door andere kunstenaars met houtsneden voortgezet.
