St.Rémy en Auvers-sur-Oise · Mar 8, 04:09 PM by Ad van den Ende
St.Rémy en Auvers-sur-Oise (1889 – 1890)
In mei 1889 ging Vincent uit vrije wil naar een inrichting in Saint-Rémy-de-Provence.
De kliniek had een grote tuin, die een voortdurende bron van inspiratie was voor Vincent. De eerste tekeningen die Vincent daar maakte gaven die tuin weer. Deze tekeningen horen tot de beste die hij dat jaar maakte.
Aan Theo van Gogh, Saint-Rémy-de-Provence, op of rond 22 mei 1889
“ … het landschap van Saint-Rémy is heel mooi, en langzamerhand zal ik er waarschijnlijk tochten in gaan maken. Maar doordat hij mij hier heeft laten blijven heeft de arts natuurlijk beter kunnen bekijken wat er aan de hand is en zal hij, naar ik durf te hopen, er meer gerust op zijn dat hij me kan laten schilderen.”
Fontein in de tuin van de kliniek
Er zijn bijna geen open plekken. Zo’n compositie kan makkelijk ‘dichtslaan’ maar Vincent wist dat te voorkomen.
Bomen en struikgewas in de tuin van de kliniek.
Vincent streefde hier niet naar diepte “maar concentreerde zich op ritme, met wervelende bladpartijen en zelfverzekerde penseelstreken. Het licht abstracte resultaat heeft bijna het karakter van een mozaïek en oogt uiterst modern.” (Van Heugten)
Treden in de tuin van de kliniek
Boom en klimop
Gang in de kliniek
Dit heeft Vincent met olieverf geschilderd op papier. Het houdt het midden tussen een tekening en een schilderij.
Vanuit zijn kamer zag Vincent een ommuurd korenveld.
Korenveld met maaier
Aan Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, 5/6 September 1889
“… ik worstel met een doek dat ik enkele dagen voor mijn ziekte was begonnen, een Maaier, de studie is helemaal geel, verschrikkelijk dik geschilderd, maar het motief was mooi en eenvoudig. Ik zag toen in die maaier – een onduidelijk figuurtje dat zwoegt als een duivel in de volle hitte om zijn werkje af te krijgen – ik zag er het beeld in van de dood in die zin dat de mensheid het koren zou zijn dat men afmaait. Het is dus, als je wilt, het tegengestelde van die Zaaier die ik eerder geprobeerd had. Maar in die dood niets droevigs, het gebeurt in het volle daglicht, met een zon die alles overstroomt met een fijn gouden licht …..”
Cypres
Aan Theo van Gogh. Saint-Rémy-de-Provence, 25 juni 1889
“De cypressen nemen me nog steeds geheel in beslag, ik zou iets met ze willen doen als de schilderijen van de zonnebloem omdat het me verbaast dat nog niemand ze gedaan heeft zoals ik ze zie. Hij is mooi wat betreft lijnen en proporties, zoals een Egyptische obelisk.”
Vincent gebruikte een rietpen om de boom ‘een decoratief ritme en het gevoel van een winderige dag’ te geven.
Zoals hij deed bij de meeste pentekeningen begon hij de tekening in potlood. Daarna bewerkte hij de grafietlijnen met een rietpen, gevuld met inkt. Met die rietpen tekende hij korte lijnen. “ … of zij nu de bomen weergeven, of het landschap, of de lucht, de lijnen nemen allemaal deel aan een enkel sinusvormig ritme dat we in de hele tekening zien, alsof één enkele levenskracht de hele natuur kracht geeft”. (Buser)
De sterrrennacht
Dit was een tekening naar het schilderij . Het was Vincents doel om onderdelen van de compositie “samen te brengen door middel van een tekening, die de verstrengeling van de elementen probeert weer te geven”. [818/613]
Deze tekentrant leidde tot sterk gestileerde tekeningen, die in het verlengde lagen van de nagetekende schilderijen.
Auvers-sur-Oise 1890
In mei 1890 schreef Vincent aan Theo dat hij wel in Noord-Frankrijk zou willen wonen. Zijn vriend Pissarro raadde hem aan in Auvers-sur-Oise te gaan wonen. Docter Gachet was bereid een oogje op Vincent te houden.
Docter Gachet
Landschap met huizen
“ … ‘Landschap met huizen’ is (…) geheel in blauwtinten opgezet, De bladen hebben een grote subtiliteit en een aantrekkelijke, soepele tekentrant met het penseel.” (Van Heugten)
Landschap met een brug over de Oise
Op zondag 27 juli 1890 schoot Vincent zich in de borst. Twee dagen later overleed hij.
Vincent maakte in tien jaar tijd meer dan duizend tekeningen, inclusief de tekeningen in de brieven; veel daarvan waren van zeer hoge kwaliteit.
“Elke tekening draagt onmiskenbaar zijn persoonlijke stempel. Zijn tekeningen werden in de decennia na zijn dood op veel plaatsen in Europa getoond en hadden meer impact op de tekenkunst van de twintigste eeuw dan die van iemand anders. Om een voorbeeld te noemen: zijn tekeningen hadden een “electrificerend effect” op Paul Klee.” (Buser)
Een half jaar na Vincents dood werd zijn broer Theo ernstig ziek. De schrijver en dokter Frederik van Eeden ging naar Parijs om hem te helpen. Daar zag hij op diens appartement de vele schilderijen en tekeningen van Vincent. Hij begreep de betekenis er van. Hij en de schrijver Adriaan Roland Holst hebben de werken van Vincent in Nederland bekend gemaakt, en werkten mee aan tentoonstellingen van Vincents werken.
De vrouw van Theo, Jo van Gogh-Bonger, heeft Vincents schilderijen zorgvuldig bewaard en er voor gezorgd dat de meeste in Nederland bleven. Zij heeft de eerste editie van Vincents brieven verzorgd. Zij heeft er ook voor gezorgd dat Theo in Auvers-sur-Oise naast Vincent werd begraven.
Op dit artikel kan niet gereageerd worden.